Felsefe'nin Daha Kısa Tarihi (Antik ve Orta Çağ)

Felsefe Tarihi

İlgilenme

• Herkesin ilgilenmesi gereken tek şey
• Kim olduğumuzu ve neden yaşadığımızı bilmek

Başlama

• Beyaz tavşanın tüylerinde mi kalacaksın yoksa yukarı çıkıp sihirbazın gözlerine mi bakacaksın
• Hayal etme yeteneği gereken tek şey

Mitsel Dünya Görüşü

• Tor’un Çekici hikayesi
• Sebep; Doğa olaylarına açıklama getirme
• Homeros, Hesiopus, Ksenofenes (İnsanlar tanrıları kendilerine bakarak yarattı)

Miletos’lu Üç Filozof

• Thales:
• Köken “su”
• Her şey “Tanrılarla dolu”
• Anaksimandorus
• Köken “belirsiz bir şey”
• Anaksimenes
• Köken “hava”

Hiçbir Şey Yoktan Var Olamaz

• Parmenides
• Hiçbir şey değişmez
• Dolayısıyla duysal izlenimlere güvenilemez

Her şey Akar

• Herakleitos
• Her şey değişir
• Duygu güvenilir

Dört Temel Madde

• Empedakles
• Kökle “hava, ateş, su, toprak”
• Kuvvet “sevgi çatışma”

Her şeyde Her şeyden Biraz Vardır

• Anaksagoras
• Kökle “tohum”
• Kuvvet “ruh, akıl”

Atom Kuramı

• Demokritos
• Atom: Küçük parçalardan oluşur her şey
• Kuvvet: Kuvvet yoktur. Akıl veya ruh.
• Materyalist

Kader

Bilim

• Tarih
• Kurulması: Amacı dünyadaki olayların akışını belirleyen doğal nedenleri bulmak
• Başlatanlar: Herodotso (MÖ 484 - 424), Thukydides (MÖ 460 - 400)
• Tıp
• Kurulması: Amacı sağlık ve hastalıkların doğal açıklamalarını bulmak.
• Hippokrates (MÖ 460)

Avrupa Felsefesinin Temelleri

Sofistler

• Kimler: Para karşılığı felsefe yapan kişiler
• İnanç: Doğa ve evren çözülemez
• Proje: İnsan ve insanın toplumdaki yeri, Tanrı var mı yok mu?
• En önemli kişi: Protogoras (MÖ 487 - 420)
• İnanç: Agnostik (Bilinmezci)
• Görüş: İnsan her şeyin ölçüsüdür

Sokrates (MÖ 470 - 399)

• İnanç
• Kendini insanlara “doğruyu doğurtan” ebeye benzetmektedir.
• Atina=Tembel Kısrak, Sokrates=At Sineği
• Proje
• İnsan ve yaşamı
• Az bilgi acı veriyor
• Rasyonalist (Akılcıklık)
• Görüş
• Neyin doğru olduğnu bilen doğru olan şeyi yapar. Yapmazsa mutsuz olur.

Platon (MÖ 427 - 347)

• Akademi
• Platon Akademisini kurdu
• Bu sayade yazıları bugüne dek ulaşabildi
• Proje
• Bir yerde hiç değişmeyen kalıcı şeylerlere, diğer yerde süreki “akan” şeyler arasındaki ilişki
• Öğreti
• İdealar Dünyası
• Ebedi ve değişmez olan soyut kalıplardır
• Mağara benzetmesi
• Ölümsüz Ruh
• Ruh idealar dünyasında var olmuştur.
• Kopyaları gördükçe, gerçeği hatırlar ve acı çeker
• Devlet
• Ruh(Beden): Devlet
• Akıl(Kafa): Yönetici
• İrade(Göğüs): Muhafızlar
• Haz(KarınAltı): Ticaret Sınıfı

Aristoteles (MÖ 384 - 322)

• Etik (Mutluluk)
• Haz, Özgür (Sorumlu), Araştımaca (Filozof)
• Hepsi uygulanırsa mutlu olur insan
• Proje: Doğadaki değişiklikleri araştırmak ve sınıflandırmak
• Öğreti
• Doğuştan gelme fikir yoktur: İdea yoktur
• Akıl boştur: Duyumsadıklarımızla dolar.
• Biçim- Model: Doğadaki her madde bir biçime dönüşme olasılığını barındırır.
• Amacsal Neden: Her şeyde bir amaçlılık yatar
• Mantık
• Aristoteles düzene deşhetle önem veren biriydi. Kullanılan kavramları derleyip toplamak isterdi. Bu şekilde mantık biliminin kurucu sayılır.
• Doğa Merdiveni
• Canlı (Bitkiler, Varlıklar(Hayvan, İnsan))
• Cansız (Birim ihtimali yoktur kendiliğinden)
• Kadınlar (erkek(biçim) , kadın(madde))

Helenizm (MÖ 400 - MS 400)

Tanım

• 300 yıl sürmüştür.
• Helenistik krallıklar Makedonya, Suriye, Mısır. (Yunan kültürü etkisinde demek)

Başlangıç

• MÖ 50 Roma: Politik ve askeri üstünlüğü ele geçirdi
• Helenistik Krallıklar: Asya’ya kadar etkisi altına aldı
• Yunan Etkisi: Roma önceden yunan kültürü etkisindeydi

Özellik

• Sınırlar: Çeşitli sınırlar ve ülkeler arasındaki sınırlar ortadan kalktı.
• Karışma: Dinlerin korunması
• Anlayış: Din Şüpheleri, Kültürel Çözülme, Kötümserlik
• Din-Felsefe: Ölümle ve karamsarlık çözümü

Merkez

• Felsefe: Platon ve Aristo okulları nedeni ile Atina merkez sayılır
• Bilim: Büyük kütühane ile Mısır İskenderiye merkez

Benzeme

• Dün: Roma’da Yunan, Mısır ve OrtaDoğu dinlerinin etkisi varsa
• Bugün: Avrupa’da birçok başka dinlerin etkisi var

Proje

• Sorular: Sokrates, Platon, Aristo’nun “insan en iyi nasıl yaşayıp ölür” sorusu
• Mutluluk nedir ? Nasıl ulaşılır?

Helenizm Akımları

Kinikler (MÖ 400)

• Görüş
• Mutluluk maddi şeylere bağlı değildir
• O yüzden herkes ulaşabilir
• Bir kez elde edildiğinde bir daha kaybedilmez
• En Ünlü Filizofları
• Diyojen: Bir fıçıda ekmek torbası ile yaşardı.  Büyük İskender, Diyojen’i ziyaret etmiş ve bir dileği olup olmadığını sormuştur. O ise bu soruya “Gölge etme başka ihsan istemem.” yanıtını vermiştir. Daha sonra ünlü imparator Büyük İskender olmasaydım 'Diyojen' olmak isterdim demiştir.
• Kinik Anlamı: Başkalarının acılarına duyarsız kişilere kinik denir

Stoacılar (MÖ 300)

• Kurucu: Bir kinik olan Zenon.
• Görüş
• Akıl: Bütün insanların aynı dünya aklından pay aldığını söylerlerdi
• Doğal Hak: Zamandışı olan aklı esas aldığından, zamanave ortama göre değişmez
• Tin Madde: Tek bir doğa olduğunu söylüyorlardı. Ayrım yapmıyorlardı. Monizm (Tekçilik)
• Ölüm ve hastalık doğanın temelinde vardır.
• Ünlü
• Seneca (MÖ 84 - MS 65): İnsan için insan kutsaldır. (Hümanizm’in sloganı)
• Cicero (MÖ 106 - 43): İnsan merkezde olmalı “Hümanizm” sözcüğünü ortaya atan

Epikurosçular (MÖ 400)

• Anlamı: Kendi keyfini düşünen (Epikurosçu)
• Görüş
• Yan Etki: Haz veren bir olay yan etkileri ile karşılaştırılmamalı
• Uzatma: Hemen alınacak kısa haz yerine,
• İç Huzur: Arzuların dizginlenmesi iç huzuru getirir ve acılara dayanma gücü artar.
• Ölüm: Ölüm bizi ilgilendirmez. Var olduğumuz sürece ölüm yoktur. Ölüm geldiğinde biz yokuz.
• En büyük haz iyilik, en kötü şey ise acıdır.
• Proje: Yaşanan duygusal hazları maksimize etmek
• Kurucu: Sokrates -> Aristppos temellerini oluşturmuştur
• Epikuros (MÖ 342 - 270)

Yeni Platonculuk

• Kuruluş: İdealar öğretisi temelidir.
• Kurucu: Platinos (205 - 270)
• Görüş
• Karanlık (Madde): Zayıf ışık.
• Aydınlık (Tanrısal Işık) (Ruh): Aydınlatır
• Karanlık aslında yoktur. Sadece ışıık gitmez.
• Bu ışık tüm her şeyi aydınlatır.
• Mistik Yaşantı
• Doğada ki her şeyle tanrısal bir sır saklıdır
• Ama ona en çok yaklaştığımız şey ruhdur.
• Ancak ruda tanrısal bir sır gibi hissedilemez
• Platinos birkaç defa ruhunun Tanrı’da eridiğini hissetti.
• Gizemcilik
• Oluş: Kişinin kendisini Tanrı ile ya da dünya ruhuyla bir hissetmesidir
• Betimleme: Denize varan küçücük damla deniz olur.

Antik Çağın Sonu

İki Kültür

Hint Avrupalılar

• Kimler: Hint-Avrupa dilllerinin konuşulduğu ülkeler. Karadeniz ve Hazar Denizi çevresinde yaşadılar.
• İnanç: Çoktanrıcılık’a inandılar. (Panteizm)
• Görüş
• Gidişat: Dünyanın iyi-kötü arasındaki uzlaşmaz bir savaş. Nereye varacak?
• Tarih: Döngüsel tarih anlayışı sürekli aynı şeyler
• Din: Hinduzim, Budizm
• Tanrı: Tümtanrıcılık (Panteizm). Tanrısal varlık her yerde.
• Ruh: Ruh göçüne inanıyorlar. Kurtulmaya çalışıyorlardı.

Samiler

• Başlayış: Arap yarımadasındakiler.
• İnanç: Tektanrıcılık. (Monoteizm)
• Din: Yahudilik, Hristiyanlık, İslamiyet
• Görüş
• Tarih: Çizgisel tarih anlayışı. Tanrı tarihe müdahale eder.
• Duyu: En önemli duyu işitme. Kutsal kitaplarının “dinle” diye başlaması sebebi ile
• Tanrı
• Tanrı’nın resmedilmesi yasaktı.
• Tanrı ile yaratııkları arasında uçurum vardı
• Ruh göçünden kurtulmak değil, günahlardan kurtulmak önemli idi.

İsrail (Yahudiliğin doğuşu)

• İlk Zamanlar: Mısır’da köleydiler İsrailoğulları. Daha sonra geri dönüş İsrail’e
• Krallık: Saul-Davut-Süleyman döneminde politik, askeri altın çağı yaşadılar
• Çöküş: İkiye ayrıldılar. Yahudiler ve İsrail. Asurlar ve Babililer istila etti. Sebebi Tanrı’ya verdikleri sözleri tutmamaları.
• Kehanet: Davut’un soyundan yeni bir kral geleceği ve Tanrı’nın krallığının yeniden kurulacağı (Süleyman Mabedi)

Hristiyanlık

• İnanç Bildirgesi: Helenizm döneminde bir çok din ortaya çıktı. Hristiyanlık öğretisinin tam olarak belirlenmesi için “inanç bildirgesi” ortaya çıktı.
• Pavlus: Hristiyanlığı kabul etti ve tüm Yunan-Roma’ya yaydı.
• İsa
• Herkes Kral Davut gibi soylu, komutan ve politik lider bekliyordu.
• Politik ve askeri önder olmadığını açıkca söylemiştir.
• Tanrı’nın Krallığını insanlara duyulan sevgi, zayıfları koruma ve hata eden herkesi bağışlayan olarak açıkladı
• Tüm insanlığı kurtarmak için çarmıha gerildi. “Acı çeken hizmetkar”

Antik Çağın Sonu

• 1000 yıl sürdü antik çağ.
• Hristiyanlık geç antik çağda ortaya çıktı.

Ortaçağ

Nedir

• Diğer iki dönem arasında kalan zaman.
• Avrupa’yı karartan “Bin yıl sürmüş gece” diye tasvir edilmiştir.
• Yapılanlar: Manastır okulları, Üniversiteler, Halk müziği-şiiri kültürü, Şehir isimleri

Roma

• 4. Yüzyılda dış tehditler
• Konstantin’in yaptırdığı “Konstantinopolis” ikinci Roma sayıldı
• 395’de Doğu (Kontsantinopolis) ve Batı diye ikiye ayrıldı
• 478’de Batı - 1453’de Doğu yok oldu.

Hristiyanlık

• Roma
• 313 yılında Hristiyanlık Roma İmp.’da din olarak kabul edildi.
• 380 yılında resmi din oldu.
• Felsefe: 523 yılında Platon Akademisi kapatıldı. Hristiyanlığın yunan felsefesi üzerine bir örtü çekmesini simgeler
• Kültür: 400 yılını izleyen ilk yüzyıl boyunca gerçekten kültürel çöküş yaşandı.
• Hristiyanlık bu dönemde dünya görüşü oldu
• Roma Piskoposu “Papa” Baba ünvanını aldı.
• İsa’nın yer yüzündeki temsilcisi oldu.

Müslümanlık

• Başlayış: Kuzey Afrika’da ve Ortadoğu’da yeni bir kültür başladı. İslamiyet.
• Yayılış: Çoğu yerler Müslüman’lar tarafından feth edildi. İspanya’ya kadar yayıldı.
• Bilim: İskenderiye’nin fethi islamcıları bilimin öncüsü yaptı.

Thomas Aquinas (1225 - 1274)

• Temel: Aristoteles’i örnek almış ve Hristiyanlıkları birleştirmiştir
• Görüşleri
• Aklın yolu ile Kutsal Kitaplardaki gerçekler ortaya çıkarılabilir.
• Tanrı’ya giden iki yol (İnanç - akıl)
• Varoluş yükselelen dereceler ile sıralanır
• Kadın doğal bir varlık olarak erkekten eksikti. Fakat ruhen eşit.

Dört Temel Soru

• Hristiyanlığa doğrudan inanmak mı yoksa doğruları aklı kullanarak sormak mı?
• Gerçeklere akıl yolu ile varmak mümkün mü?
• Yunan filizofları ile Kutsal Kitap bilgileri arasında bir bağ var mı?
• İnanç ve bilgi uzlaşabilir miydi?

Augustinus (354 - 430)

• Yaşam: Bir piskopostur. Hristiyan olmadan önce pek çok felsefe akım denemiştir.
• Felsefe
• Manicilik: Yarı dinsel - Yarı felsefe. Dünyayı iyi-kötü, ışık-karanlık, tin-madde olarak ikiye ayırıyordu. Tinsellik maddeden sayılabilirdi
• Stoa: İyi kötü arasında ayrım yapmıyordu.
• Yeni Platonculuk: En çok etkilendiği akım. Hristiyan olduktan sonra bu akımla çok büyük paralellikler görmüştür.
• Hristiyanlık: Ruhu ancak huzura kavuştu. Tanrı’nın evreni hiç yoktan yarattığı. Tanrı dünyayı yaratmadan önce, idealar düşüncesindeydi Tanrı’nın. Ruh kader inancı vardı.